فردوسی و شاهنامه در منظومه های پهلوانی، دینی و تاریخیِ پس از او(ذیلی بر سرچشمه های فردوسی شناسی)
نویسندگان
چکیده
منظومه هایی که پس از شاهنامه و غالباً به پیروی از آن، در زمینه های پهلوانی، دینی و تاریخی به نظم درآمده اند، از مآخذی هستند که کمتر مورد توجّه فردوسی شناسان است. حال آنکه سَرایندگانِ بیشترِ این آثار افزون بر تأثّرات فراوان زبانی، ادبی و اندیشگی از شاهنامه، به صورتهای گوناگون از فردوسی و شاهنامه نام برده اند که گردآوری و بررسی مجموع این اشارات نکته های تازه و درخور بحثی درباره سرگذشت حکیم توس و نظم شاهنامه و نیز تلقیّات رایج نسبت به آن در فرهنگ ایران، پیش روی می نهد. نتیجه پژوهش در آن دسته از منظومه هایی که متن منقّحِ چاپی یا نسخه برگردان آنها قابل دسترسی است، زیر چند عنوان/ موضوع تقسیم بندی می شود.الف) ستایش و بزرگداشت فردوسی و شاهنامه که در اغلب این آثار دیده می شود و ویژگی عامّ فرهنگ و ادب ایران در همه ادوارِ پس از فردوسی است. ب) سرگذشت فردوسی و نظم شاهنامه که به پیروی از سنّت ادبی و تاریخی، ناظر بر برخی از افسانه های احوال فردوسی و چگونگی سَرایش شاهنامه است؛ ولی در این میان مواردی به سانِ نقش کرّامیان در شاهنامه سَرایی، داستان آمرزش و بهشتی شدن فردوسی به سبب بیتی توحیدی که به استناد دست نویسهای معتبر شاهنامه الحاقی است و انتساب عنوان/ صفت «مرد غازی» به فردوسی، از اشارات سزاوار توجّه است. ج) خرده گیری بر فردوسی و شاهنامه. در اینجا ایرادها و نقدها از چند منظر مختلف بیان شده است؛ از جمله: نشان دادن ضعفهای پهلوان اصلی شاهنامه رستم و برتری جهان پهلوان منظومه خویش بر او، ناخشنودی از سروده نشدنِ داستانی خاص از سوی فردوسی، اعتراض به انتقاد فردوسی بر سخن سست دقیقی، تعریض به مذهب و عقاید فردوسی، تاختن بر محتوای مغانه (ایران پیش از اسلامِ) شاهنامه در برابر منظومه های دینی و معرّفی فردوسی به عنوان ستاینده کافران و گبران) ادّعای برابری با فردوسی و برتری بر او.
منابع مشابه
فردوسی و شاهنامه در منظومههای پهلوانی، دینی و تاریخیِ پس از او(ذیلی بر سرچشمه‌های فردوسی شناسی)
منظومه‌هایی که پس از شاهنامه و غالباً به پیروی از آن، در زمینه های پهلوانی، دینی و تاریخی به نظم درآمده‌‌‌اند، از مآخذِی هستند که کمتر مورد توجّه فردوسی شناسان است. حال آنکه سَرایندگانِ بیشترِ این آثار افزون بر تأثّرات فراوان زبانی، ادبی و اندیشگی از شاهنامه، به صورتهای گوناگون از فردوسی و شاهنامه نام برده‌اند که گردآوری و بررسی مجموع این اشارات نکته های تازه و درخور بحثی درباره سرگذشت حکیم توس و نظم ...
متن کاملبررسی تأثیر نیاکان در منظومه های پهلوانی پس از شاهنامه
یکی از مضامینی که در بیشتر منظومههای پهلوانی پس از شاهنامه دیده میشود، حضور قهرمانان و پهلوانان دورههای گذشته وتأثیر آنها در داستان است. بررسی منظومههای پهلوانی پس از شاهنامة فردوسی نشان میدهد که نیاکان و درگذشتگان- که اغلب قهرمانان و پهلوانان دورههای گذشته هستند- به سه گونه در این منظومهها حضور یافته و تأثیرات بنیادینی در سیر داستان ایجاد کردهاند: 1- نخست اینکه در بیشتر منظومههای ...
متن کاملبررسی تأثیر نیاکان در منظومه های پهلوانی پس از شاهنامه
یکی از مضامینی که در بیشتر منظومههای پهلوانی پس از شاهنامه دیده میشود، حضور قهرمانان و پهلوانان دورههای گذشته وتأثیر آنها در داستان است. بررسی منظومههای پهلوانی پس از شاهنامة فردوسی نشان میدهد که نیاکان و درگذشتگان- که اغلب قهرمانان و پهلوانان دورههای گذشته هستند- به سه گونه در این منظومهها حضور یافته و تأثیرات بنیادینی در سیر داستان ایجاد کردهاند: 1- نخست اینکه در بیشتر منظومههای ...
متن کاملمقایسة منظومه های خسرو و شیرین فردوسی و نظامی
داستان خسرو و شیرین در دو منظومة متفاوت آمده است. سرایندة یکی از منظومهها حماسه ساز است و در پهنة رزم میدان دار و سرایندة منظومة دیگر پیاله گردان ساحت بزم است. فردوسی حماسه سراست، امّا این منظومة عاشقانة مختصر با حماسة بی مانند او بی تناسب نیست. نظامی داستان سراست و دارای تجربة عشق، و با استادی شگرفی منظومة عاشقانه‌ای مفصّل را بتصویر کشیده است. نخست خلاصه‌ای از هر دو منظومه ارائه می‌گردد، سپس ب...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
پژوهش های ادب عرفانی (گوهر گویا)جلد ۲، شماره ۴، صفحات ۴۳-۷۴
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023